İNSAN HAKLARI

Dünyanın her yanında, her yıl 10 Aralık günü İnsan Hakları Günü, 10 Aralık tarihini içine alan hafta da İnsan Hakları Haftası olarak kutlanmaktadır. İyi de niçin kutlarız ve bu çaba niye?

Çarşı-pazarda gezinti yaptığınız sırada birisi yanınıza yaklaşsa ve “çok bahsediyorsunuz ya peki insan hakları nedir, yenir mi içilir mi, sosyal hayatta bana faydası var” dese ne cevap veririz. Sanırım pek çoğumuz bildiklerimizi de unutur başlarız bilmediklerimizi anlatmaya. Bilmediğimiz anlaşılmasın diye de öyle bir dil kullanırız ki; takipçilerimiz allame sansınlar bizi. Aslında takipçilerimiz farkındadır bilmediğimizin, bu yüzden duymak istemezler sesimizi.

Bir arkadaşımız sosyal hayatta insana dokunmayan şeyleri anlatmak zordur, daha da zoru bunları dinlemek ve anlamaya çalışmaktır demişti. Yukarıdaki girişten sonra işimizi zorlaştırdığımızın farkındayız ve bu zorluğun altından kalkmaya çalışacağız.

Bunu yaparken bilmediklerimizin ötesine geçip bilmediklerimizin sahrasında yorgun düşmeden, akademik ve felsefi bir dil kullanarak okura da yük olmadan insan haklarını tanımak ve anlamak için hep birlikte bir çaba harcayacağız.

Biliyoruz ki insan hakları mücerret ve felsefi bir kavram. Bu itibarla anlam bilgisine ulaşmak kolay değil. Ama diğer yönüyle yani insana dokunan yönüyle beklide daha fazlasıyla müşahhas bir kavram ve bu itibarla anlamak kolaylaşmakta. İnsana dokunması nedeniyle, insana dair olmasıyla insanlık tarihi kadar eski, son dönemde çokça konuşuluyor olması ve dilimize yeni bir kelime olarak girmekle bir o kadar da yenidir insan hakları.

Diğer taraftan, kavramın son dönemde çok konuşuluyor olması, demokratik hukuk devleti kavramlarıyla birlikte anılması ve demokratik hukuk toplumunun vazgeçilmez değerleri arasında sayılması, politik ve siyasal bir kavram haline gelmesine neden olmuştur.

İnsan haklarının çok konuşuluyor olması, siyasi ve politik bir kavram haline gelmesi yeterli midir? İnsan haklarından murad edilene cevap oluşturur mu, bu kadar çaba sonunda beklenen etki elde edilmiş midir?

Kanaatimizce insan hakları kavramına hangi anlam yüklenirse yüklensin, hangi tanım getirilirse getirilsin halktan gerekli ilgiyi görmeden, halka maledilmeden beklenen etki elde edilemeyecektir. Amaç kavram hakkında farkındalık oluşturmak, ne olduğuyla ilgili toplumun soru sorduğu ve cevap aradığı fenomen haline getirmek olmalıdır. Kutlama günleri bu amaca hizmet ettiği kadar faydalı olacaktır.

Ancak bu sayede kavramı anlayacak, bize dokunduğu kadar değer veriyor ve korumaya çalışıyor olacağız.

Şunu duyar gibiyiz; kardeşim etrafında dolaşıp durma ne diyeceksen de, bizi de yorma.

Bizde başından beri ne diyeceğimizi, nasıl bir tanım getireceğimizi bulmaya çalışıyoruz.

Cevabını hep birlikte bulmak dileğiyle…

Tokat Barosu

İnsan Hakları Komisyonu Merkezi